Zniszczenia oraz masowe migracje – następstwa II wojny światowej, musiały nieuchronnie skłonić niektórych architektów do odrzucenia przeszłości
i spoglądania w świetlaną przyszłość. Inni jednak postanowili zwrócić się
właśnie ku przeszłości — w poszukiwaniu śladów tego, co zostało utracone, a kilka dziesięcioleci później — nawet do prehistorii kultur ludowych w nadziei znalezienia ekologicznych materiałów oraz metod budowania odpowiednich dla przyszłych pokoleń. Od połowy XX wieku rozwój architektury nie przebiegał w sposób linearny — istniało wiele podobnych przeciwieństw. Jedni projektanci ukrywali każdy szczegół techniczny pod tajemniczymi, odbijającymi światło powierzchniami zewnętrznymi, inni podkreślali konstrukcje bardziej niż kiedykolwiek. Gdy jedni pracowali na wielką skalę nad ’całością’ środowiska naturalnego, drudzy namawiali nas by uwierzyć że ’małe jest piękne’.
[read more]
! Ten zakres tematyczny coraz częściej pojawia się na maturze z hs !
STYL MIĘDZYNARODOWY [ok. 1920 — 1950]
> GŁÓWNE CECHY: oderwanie się od rodzimych wzorców architektonicznych, kształtowanie przestrzeni, asymetria rzutu, wrażenie lekkości, brak ornamentów, gładkie ściany, okładziny drewniane, płyty ceramiczne i luksfery jako materiały elewacyjne, dach płaski lub pulpitowy
Po drugiej wojnie światowej architekci reprezentujący styl międzynarodowy zareagowali na wojenny okrucieństwo i destrukcję, koncentrując się na poszukiwaniu integralności i monumentalności, ufając potędze technologii. Wyznacznikiem stylu było skoncentrowanie na projektowaniu funkcjonalnych domów mieszkalnych, dzielnic i miejsc pracy. Po raz pierwszy wzięto pod uwagę kwestie higieny — dbano o właściwą wentylację i oświetlenie pomieszczeń. Budynek traktowany był jako dzieło abstrakcyjne, a wszelkiego rodzaju ornamentyka odrzucana, ze względu na brak funkcjonalnego uzasadnienia. Elementy architektoniczne podporządkowano przeznaczeniu, wymogom materiałów i techniki budowy.
> TWÓRCY: Le Corbusier, Walter Gropius, Ludwig Mies van der Rohe, Gerrit Rietveld, Frank Lloyd Wright, Pier Luigi
BRUTALIZM [ok. 1940 — 1960]
> GŁÓWNE CECHY: betonowe, niewykończone powierzchnie, proste linie, czworoboczne, regularne, blokowe formy, bardzo duża skala budynków, eksponowanie elementów konstrukcyjnych, takich jak słupy czy szkielet konstrukcji, ’totalne’ kształtowanie otoczenia
Brutalizm to nurt w architekturze, będący formą przekształcania założeń stylu międzynarodowego. Polegał na eksponowaniu surowej faktury betonu [fr. beton brut]. W brutalizmie najważniejsza jest przestrzeń, konstrukcja a przede wszystkim uwypuklenie materiału, z którego budynek został wykonany. Znajdziemy tutaj nieotynkowane mury i masywne kamienne bloki — okazjonalnie używano też cegły lub szkła, ale i wtedy bryły budynków odpowiadają zasadniczym, blokowym kształtom. Monumentalne obiekty i chropowatość elementów miały być wcieleniem w życie idei zastępowania tradycyjnej dekoracyjności budowli estetyką niewykończenia oraz surowej bryły.
> TWÓRCY: Alison i Peter Smithsonowie, Le Corbusier, Paul Rudolph, John Portman, Basil Spence
STRUKTURALIZM [od ok. 1960]
> GŁÓWNE CECHY: racjonalizm projektu oraz dostosowanie budynku do człowieka, a nie odwrotnie, prostota brył, budowle jako komórki, tworzące rozrastającą się w każdym kierunku, luźną strukturę
Strukturalizm to nurt w architekturze, który narodził się w Holandii. Inspiracją dla architektów strukturalistycznych były dawne osady afrykańskie, gdzie łączono elementy mieszkaniowe z miejscami wspólnymi. Określa się go również jako antropologiczny, ponieważ jego twórcy kierowali się zasadą przystosowania budowli do potrzeb człowieka, niezależnie od przemian historycznych, a także odzwierciedlania uniwersalnych wzorów zachowań oraz relacji społecznych. Strukturaliści za najważniejsze uznawali prostotę bryły i racjonalizm projektu. W obszarze urbanistyki nurt ten proponował tworzenie rozległych metropolii zorganizowanych według podstawowych wzorów stosunków społecznych.
> TWÓRCY: Ralph Erskine, Aldo van Eyck, Jan van Stigt, Piet Blom, Herman Hertzberg
METABOLIZM [od ok. 1960]
> GŁÓWNE CECHY: nawiązania do natury, formy fraktalne, budynki przypominające drzewo, łączenie elementów stabilnych z nietrwałymi, umożliwiając dokonywanie zmian w strukturze obiektu
Stworzony od nazwy japońskiej grupy projektowej Metabolism styl architektoniczny, który opiera się na utopijnej wizji społeczeństwa. Był odpowiedział na procesy związane z dynamicznym rozwojem cywilizacyjnym Japonii oraz radykalną technicyzacją kraju o bogatych, wielowiekowych tradycja kulturowych. Teoretycy ruchu opowiadali się za rozwojem współczesnych miast w kierunku funkcjonalnych, wyposażonych doskonałą komunikację, wielomilionowych metropolii. Odrzucali oni koncepcję miasta jako konstrukcji statycznej, proponując w zamian wizję żywego organizmu, który podlega ciągłym przemianom. Wielu obserwatorów opisuje ten styl jako nawiązujący do motywów filmów science-fiction.
> TWÓRCY: Takashi Asade, Kisho Kurokawa, Kiyonori Kikutake, Sachio Otaka, Noboru Kawazoe, Kenzo Tange
POSTMODERNIZM [od ok. 1970]
> GŁÓWNE CECHY: traktowanie budowli jako samodzielnej bryły, która nie musi być wkomponowana w otoczenie, stosowanie różnorodnych materiałów oraz cytowanie stylów historycznych, operowanie kiczem, nawiązanie do kultury masowej.
Postmodernizm zaczął się mniej więcej w drugiej połowie lat. 60 XX w. i stał się odpowiedzią na dominujące przez dziesięciolecia wpływy modernizmu. Kwestionował prostotę formy, brak ornamentów i innych ozdób, elementów symbolicznych, nawiązania do tradycji, klimatu i przyzwyczajeń mieszkańców. Architektura powinna zależeć od kontekstu, nastroju i upodobań architekta, nie musi zatem iść z duchem czasu, ani postępem technicznym, nie ma ambicji awangardowych. Charakteryzuje się złożonością i naciskiem na komponowanie, cechuje ją pluralizm. Postmoderniści odwołują się do tradycji w postaci zapożyczania i parodiowania powszechnie znanych wzorców oraz elementów architektonicznych, które często realizowane są z dużą dawka ironii i humoru.
> TWÓRCY: John Hejduk, Charles Moore, Robert Venturi, Frank O. Gehry, Zaha Hadid, Daniel Liebeskind
DEKONSTRUKTYWIZM [od ok. 1970]
> GŁÓWNE CECHY: pozorny chaos, zaburzone proporcje, nielinearny proces projektowania, wrażenie fragmentacji, nieprzewidywalny wygląd, skomplikowana inżynieria, użycie nowatorskich materiałów, wyeksponowanie elementów konstrukcyjnych
Nurt, którego początki sięgają późnych lat 80. XX wieku, uważany jest za kontynuację architektury postmodernistycznej. Budynki w tym stylu charakteryzują się pozornym chaosem, mają zaburzone proporcje. Bryła i konstrukcja szkieletowa są przemieszczone poprzez stosowanie krzywoliniowych kształtów i falistych, organicznych linii. Mają one zaskakujące formy, łączące różne style, epoki i tradycje. Poszczególne części tracą swoje typowe funkcje, a w zamian zyskują nowe. Dekonstruktywizm, nazywany też nowoczesnym eklektyzmem, zmierza do wyeksponowania idei oraz odsłaniania ukrytych znaczeń architektury.
> TWÓRCY: Bernard Tschumi, Peter Eisenman, Frank O. Gehry, Zaha Hadid, Daniel Liebeskind
NOWA URBANISTYKA [od ok. 1970]
> GŁÓWNE CECHY: obszary wielofunkcyjne, umożliwiające wzajemny kontakt ludziom ze wszystkich grup społecznych, zrezygnowanie z tworzenia instytucji publicznych i komercyjnych w odizolowanych kompleksach
Nurt, który pojawił się w USA jako przeciwieństwa niektórych idei postmodernistycznych i zdobył dużą popularność w Europie. Nazwa odnosi się do planowania urbanistycznego, czyli komponowania przestrzeni wokół budynków ich grup oraz projektowania stref miast uwzględnieniem ich kontekstu, funkcji oraz relacji między nimi. Zorientowany na lokalną społeczność, wyróżnione centrum z rynkiem lub placem centralnym, zróżnicowaną zabudowę, ograniczenie ruchu samochodowego na rzecz ruchu rowerowego i pieszego, m.in. poprzez likwidację i przejść nadziemnych i podziemnych. W nowej urbanistyce kładzie się nacisk na rewitalizację centrów, zwiększenie ich wielofunkcyjności. Procesy przekształceń mają przebiegać w zgodzie z wymogami ochrony środowiska, zastanego dziedzictwa kulturowego oraz lokalnej historii, a także panującej tradycji budowlanej.
HIGH – TECH [od ok. 1965]
> GŁÓWNE CECHY: eksponowanie konstrukcji, instalacji oraz ciągów komunikacyjnych, zastosowanie lśniących powierzchni, jaskrawej kolorystyki oraz takich materiałów, jak: aluminium, stal chromowana, szkło i plastik
Rozwój tego nurtu datuje się na rok 1965 i jest pochodną głównego stylu nazywanego postmodernizmem. Twórcy nurtu podporządkowali styl projektowania oraz rozwiązania formalne idei połączenia realnych i inspirowanych fantastyką naukową możliwości technologicznych. Główną cechą high–tech jest zintegrowanie wyposażenia z architekturą i strukturą budynku. Skupia się przede wszystkim na intensyfikacji eksploatacji najnowszych technologii, które zawierają się zarówno w jego wyposażeniu wewnątrz, jak i technice ’obsługującej’ budowlę na zewnątrz [baterie słoneczne, mechanizmy napędowe]. Rozwój architektury hight–tech wiąże się z rozwojem naukowo–technologicznym.
> TWÓRCY: Norman Foster, Nicholas Grimshaw, Michael Hopkins, Renzo Piano, Richard Rogers, Charles i Ray Eames
EKOLOGIZM [od ok. 1970]
> GŁÓWNE CECHY: zwrot ku surowcom naturalnym i dążenie do konstruowania budynków wtapiających się w otoczenie przyrodnicze, uwzględniają zaawansowane technologie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, używanie materiałów, które nie emitują szkodliwych substancji
Nurt w architekturze rozwijający się od połowy XX w. Podczas projektowania i wykonania budynków tego prądu architekci powinni uwzględnić przede wszystkim kwestie ochrony środowiska, racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych oraz sprzeciwie wobec stosowania energii nuklearnej. Oznacza zwrot ku surowcom naturalnym i dążenie do konstruowania budynków wtapiających się w otoczenie przyrodnicze, dostosowanych do warunków klimatycznych czy lokalnej fauny i flory. Wielką wagę przywiązuje się również do używania materiałów, które nie emitują szkodliwych substancji. Wskazane jest także używanie materiałów i technik charakterystycznych dla danego regionu, np. drewna, kamienia, gliny, bambusa.
> TWÓRCY: Norman Foster, Edward Cullinan, Renzo Piano
REGIONALIZM [od ok. 1980]
> GŁÓWNE CECHY: kontynuowanie tradycji przy jednoczesnym unowocześnianiu jej i łączeniu ze współczesnymi trendami
Regionalizm to styl, którego podstawę stanowi niezgoda na modernistyczne ujednolicenia. Jest on formą sprzeciwu wobec typowego, schematycznego budownictwa z produkowanych masowo prefabrykatów. Zabudowa i budynki są projektowane w oparciu o historię, geografię i kontekst kulturowy danego miejsca przy jednoczesnym twórczym czerpaniu z dorobku architektury współczesnej. Jego celem jest interpretacja tożsamości i kultury danego regionu.
> TWÓRCY: Charles Correa, Juha Leiviska, Hassan Fathy, Oscar Niemeyer
NEOMODERNIZM [od ok. 1980]
> GŁÓWNE CECHY: oszczędność form i prostota połączona z efektownymi akcentami, geometryczność [główne formy kubistyczne i owalne]
Rozwój neomodernizmu datuje się na przełom XX i XXI wieku. W detalach i formie nawiązuje do modernizmu, jednak całkowicie odrzuca idee społeczne i urbanistyczne. Nurt stanowił reakcję części architektów na pozbawiony kreatywność przepych postmodernizmu. Eklektyzmowi przeciwstawiano oszczędność form i prostoty, połączone z efektownymi akcentami. Bardzo często jedyną neomodernistyczną częścią budynku jest fasada. Typowe dla neomodernizmu są efektowne elementy, jak duże szklane powierzchnie czy elementy obrotowe.
> TWÓRCY: Rem Koolhaas, Richard Meier, Jacques Herzog, Pierre de Meuron, Mathias Klotz
STYL BLOB [od ok. 1990]
> GŁÓWNE CECHY: plastyczność, płynność, opływowe kształty spotykane w naturze, budowle praktycznie pozbawione krawędzi, kątów czy poziomych i pionowych płaszczyzn
Nurt ten jest stosunkowo młody [koniec lat 90. XX wieku] i odznacza się niezwykłą plastycznością i fantazją w projektowaniu budowli. Konstrukcje utrzymane w tym duchu bardziej przypominają płynne, ruchliwe formy organiczne lub napełnione powietrzem balony niż statyczne budynki. Często przypominają po prostu to, co oznacza słowo blob w języku angielskim – kroplę, kleks rozlewający się wolno po powierzchni. Tego rodzaju budowle projektowane są za pomocą zaawansowanych technik komputerowych. Gra formą jest ważniejsza niż wymogi funkcjonalne.
> TWÓRCY: Frank Gehry, Peter Cook, Colin Fournier
O współczesnych nurtach w architekturze mówi się niewiele – a szkoda, bo są to z jednej strony bardzo dynamicznie rozwijające i zmieniające się style, z drugiej zaś bogate i często podszyte wielowątkowością, dotykające różnych dziedzin [także tych wykraczających poza środowisko architektoniczne]. To powoduje, że budynki przestają być postrzegane jako zwyczajny obiekt, a stają się ważnym elementem kultury i całego ekosystemu społecznego.
Autorka wpisu: Julita Pasek
[/read]
